Seminar nədir?

Seminar nədir və necə yaranıb? Seminar anlayışı latın mənşəlidir və “öyrənmə yeri” mənasını ifadə edir. Müasir dövrdə seminar dedikdə tələbələrin və ya mütəxəssislərin müəyyən mövzu ətrafında toplandığı, fikir mübadiləsi apardığı və araşdırmalarını təqdim etdiyi kiçik qrup dərsi və ya tədbir nəzərdə tutulur. Burada iştirakçılar yalnız dinləyici yox, həm də müzakirənin fəal üzvü olur. Elmi mənbələrdə də vurğulandığı kimi, seminarın əsas məqsədi mövzunu dərin öyrənmək, yeni biliklər qazanmaq və həmin bilikləri başqaları ilə bölüşməkdir.

Seminarın məqsədi nədir?

Seminarların əsas məqsədi öyrənməni aktiv və qarşılıqlı hala gətirməkdir. Ənənəvi mühazirələrdə müəllim danışır, dinləyicilər isə qeydlər aparır. Seminar isə iştirakçıların sual verməsinə, fikir bildirməsinə və mövzu üzərində düşünməsinə şərait yaradır. Beləliklə, insanlar yalnız hazır bilikləri qəbul etmir, həm də öz fikirlərini formalaşdıra bilir.

Təhsil mühitində seminarlar tələbələrə araşdırma aparmağı, nəticələrini paylaşmağı və tənqidi yanaşma bacarıqlarını inkişaf etdirməyi öyrədir. İş və peşəkar mühitdə isə seminarların məqsədi əməkdaşların yeni biliklər qazanması, təcrübə mübadiləsi aparması və yeniliklərdən xəbərdar olmasıdır.

Seminarı kimlər keçirir?

Seminar adətən mövzu üzrə mütəxəssis və ya müəllim tərəfindən idarə olunur. Universitetlərdə professor və müəllimlər seminar dərslərinə rəhbərlik edirlər. Burada tələbələr yalnız dinləyici rolunda qalmır, həm də öz tədqiqatlarını və təqdimatlarını sinif yoldaşları ilə bölüşürlər.

Peşəkar mühitdə seminarı sahənin mütəxəssisi, təlimçi və ya təcrübəli bir şəxs keçirir. Bu zaman əsas məqsəd iştirakçılara yeni biliklər ötürmək və onları müzakirəyə qoşmaqdır. Məsələn, həkimlər üçün tibbi seminarlar, müəllimlər üçün pedaqoji seminarlar və ya sahibkarlar üçün biznes seminarları təşkil olunur.

Seminar növləri hansılardır?

Seminarlar məqsədinə, mövzusuna və keçirilmə formasına görə müxtəlif növlərə bölünür. Ən geniş yayılmış növlər bunlardır:

• Akademik seminar – universitetlərdə və elmi mühitdə keçirilir. Burada tələbələr və tədqiqatçılar araşdırmalarını təqdim edir, müəllim və həmkarlarla müzakirə aparırlar.
• Peşəkar seminar – müəyyən sahədə çalışan mütəxəssislər üçün nəzərdə tutulur. Həkimlər, müəllimlər, mühəndislər və digər peşə sahibləri üçün təşkil olunur. Məqsəd yeni biliklər əldə etmək və təcrübə mübadiləsi aparmaqdır.
• Təlim-seminar – praktik yönümlü olur. Burada iştirakçılar yalnız dinləmir, həm də öyrəndiklərini tətbiq edirlər.
• Onlayn seminar (vebinar) – internet üzərindən keçirilir. İştirakçılar dünyanın istənilən yerindən qoşula bilir.
• İşgüzar seminar – şirkət və təşkilatlarda işçilərin bacarıqlarını artırmaq, yeni qaydaları öyrətmək və ya motivasiya məqsədilə keçirilir.

Seminar təqdimatı necə hazırlanır?

Seminarda uğurlu çıxış etmək üçün yaxşı təqdimat vacibdir. Təqdimatı hazırlayarkən bir neçə məqama diqqət yetirmək lazımdır:

1. Mövzu seçimi – təqdimatın mövzusu aktual, maraqlı və auditoriyanın səviyyəsinə uyğun olmalıdır.
2. Araşdırma – təqdimatdan əvvəl kifayət qədər material toplamaq, mövzunu dərindən öyrənmək lazımdır.
3. Struktur – giriş, əsas hissə və nəticə olmaqla aydın quruluşda olmalıdır.
4. Slaydlar – vizual materiallar sadə, oxunaqlı və diqqətçəkən olmalıdır. Çox yazıdan qaçmaq, şəkil və qrafiklərdən istifadə etmək tövsiyə olunur.
5. Natiqlik bacarığı – auditoriya ilə göz təması saxlamaq, səsi düzgün idarə etmək və əsas fikirləri vurğulamaq mühümdür.
6. Vaxt bölgüsü – təqdimat nə çox uzun, nə də çox qısa olmalıdır. Ən yaxşısı 10–20 dəqiqə aralığında olmasıdır.

Seminar mühazirədən nə ilə fərqlənir?

Mühazirə zamanı əsasən müəllim danışır, dinləyicilər isə qeydlər aparır və dinləyir. Seminar isə tamamilə fərqli yanaşmaya əsaslanır. Burada hər kəsə söz haqqı verilir, suallar ünvanlanır, müzakirələr aparılır və bəzən debat mühiti də yaranır. Lüğətlərdə seminar “professor və ya müəllim rəhbərliyi ilə aparılan və tələbələrin öz tədqiqatlarını təqdim etdikləri dərs forması” kimi göstərilir. Yəni seminar təkcə mövcud bilikləri öyrənmək deyil, həm də yeni bilik yaratmaq və bölüşmək üçün şərait yaradır.

Seminar iştirakçılara hansı üstünlükləri verir?

Seminarların ən böyük gücü onların canlı və qarşılıqlı ünsiyyətə əsaslanmasıdır. Burada iştirakçılar yalnız dinləyici olmur, həm də müzakirənin fəal hissəsinə çevrilirlər. Bu yanaşma mövzunun daha yaxşı mənimsənilməsinə, praktiki biliklərin qazanılmasına və mövzunun dərinləşdirilməsinə kömək edir.

Tədqiqatlar göstərir ki, seminarlar insanların analitik düşünmə, ictimai danışıq və təqdimat bacarıqlarını əhəmiyyətli dərəcədə inkişaf etdirir. Bundan başqa, seminarlar həm də yeni insanlarla tanış olmaq, peşəkar əlaqələr qurmaq və təcrübə mübadiləsi aparmaq üçün mühüm vasitədir.

Seminarların əsas üstünlükləri bunlardır:

• Aktiv iştirak imkanı
• Analitik düşünmənin inkişafı
• İctimai çıxış bacarığı
• Şəbəkələşmə
• Geniş bilik mübadiləsi 

Gələcəkdə seminarların inkişafı necə olacaq?

Texnologiyanın inkişafı seminarların formasını da dəyişib. Əvvəllər seminar yalnız auditoriyalarda keçirilirdisə, indi artıq onlayn platformalar üzərindən təşkil olunur. Belə tədbirlər “vebinar” adlanır və dünyanın müxtəlif ölkələrindən iştirakçıların qoşulmasına şərait yaradır. Bu, həm vaxt, həm də vəsait baxımından daha səmərəlidir.

Gələcəkdə seminarların daha da inkişaf edəcəyi gözlənilir. Süni intellektin tətbiqi, virtual və artırılmış reallıq texnologiyaları seminarları daha maraqlı və canlı edəcək. İştirakçılar sanki fiziki məkanda iştirak edirmiş kimi hiss edəcəklər. Bu da öyrənmə prosesini daha keyfiyyətli və yadda qalan edəcək.