Marketinq nədir?

Marketinq nədir? Bu sual müasir dövrdə hər bir sahibkarın, gənc mütəxəssisin və ya sadəcə maraqlanan insanın ağlında dolaşır. Çünki marketinq artıq yalnız aq və bu istəklərə uyğun dəyər təqdim etməkdir. Əgər bir marka müştərisini dinləyirsə, onun həyatına dəyər qatırsa – bu, artıq marketinqin ən gözəl formasıdır.

Marketinq haradan başladı və necə inkişaf etdi?

 Marketinq nədir sualına cavab vermək üçün onun keçmişinə baxmaq vacibdir. İlk marketinq izləri hələ qədim bazarlarda müşahidə olunurdu. O zaman tacirlər məhsullarını satmaq üçün müxtəlif üsullar tapır, diqqəti cəlb etmək üçün şüarlar uydururdular. Amma müasir marketinq XX əsrin əvvəllərində formalaşmağa başladı. ABŞ-da sənaye inqilabı və kütləvi istehsal artımı ilə şirkətlər müştəri qazanmaq üçün yeni yollar axtarmağa başladılar. Reklam, məhsulun qablaşdırılması, bazar araşdırması kimi anlayışlar da məhz həmin dövrdə yaranıb.

 Bugünkü dünyada isə marketinq nədir sualının cavabı daha da genişlənib. Artıq bu sahə yalnız satreklam deyil, həm də biznesin nəfəsi, onun insanlarla danışıq dili, cəmiyyətlə əlaqə körpüsüdür. Hər uğurlu şirkətin arxasında düzgün qurulmuş marketinq strategiyası dayanır. Amma gəlin, bu anlayışın dərinliyinə enək və görək, əslində marketinq nədir?

 Marketinqin mənası və mahiyyəti haqqında

 Marketinq nədir? Bu sualın ən sadə cavabı “insanların ehtiyaclarını anlamaq və həmin ehtiyacları qarşılayan dəyərlər yaratmaq sənətidir.” American Marketing Association bu anlayışı belə izah edir: “Marketing, dəyər yaratmaq, ünsiyyət qurmaq və bu dəyərləri müştəriyə çatdırmaq üçün həyata keçirilən fəaliyyətlər toplusudur.” Yəni, marketinq nədir sualının cavabı, həm psixologiya, həm ünsiyyət, həm də strateji planlaşdırmanın birləşdiyi geniş bir sahədir.

 Marketingin əsas məqsədi, insanları nəyəsə inandırmaq deyil, onların həqiqi istəklərini tapmışla yox, həm də markanın reputasiyası, sosial məsuliyyət, müştəri təcrübəsi və rəqəmsal kommunikasiya kimi istiqamətləri də əhatə edir.

Müasir dövrdə marketinq nədir?

 Bu gün marketinq nədir deyəndə, ağıla dərhal sosial media, reklam kampaniyaları, influencerlər və rəqəmsal alətlər gəlir. Amma mahiyyət eyni qalır – insanı anlamaq, onun duyğularına toxunmaq və həyatına dəyər qatmaq. Müasir marketinq artıq “müştəriyə satmaq” deyil, “onunla əlaqə qurmaq” fəlsəfəsinə əsaslanır.

 Rəqəmsal texnologiyalar bu prosesi tamamilə dəyişib. Artıq markalar “Facebook”, “Instagram”, “TikTok” və “Google” üzərindən müştərilərinə birbaşa çıxış əldə edirlər. Rəqəmsal marketinq, xüsusilə kiçik bizneslər üçün böyük fürsətlər açır. Artıq hər bir sahibkar çox az büdcə ilə öz məhsulunu minlərlə insana tanıda bilər.

 Emosional bağ və müştəri etibarını qazanmaq nə qədər vacibdir?

 Marketinq nədir? sualının cavabında insan faktoru mühümdür. Çünki müştəri sadəcə məhsul almır, o, hiss alır. Markalar müştəri ilə emosional əlaqə quranda, sadiqlik yaranır. Apple-ın, Coca-Cola-nın, Nike-ın uğuru məhz bundadır, onlar təkcə məhsul satmır, həyat tərzi satırlar.

 Bir qadın sevdiyi ətiri alarkən, o, sadəcə qoxu deyil, özünü ifadə forması alır. Bir ailə brend televizor seçəndə, sadəcə ekran deyil, birlikdə keçirdikləri anlara sərmayə qoyur. Bax, bu marketinqin gücüdür.

Marketinq strategiyası və planlaşdırması niyə vacibdir?

 Marketing nədir deyə soruşan hər kəs bilməlidir ki, bu, plansız mümkün deyil. Marketing strategiyası bir xəritə kimidir – səni haradan haraya aparacağını göstərir. Yaxşı bir marketinq planı olmadan biznes yalnız təsadüflərlə irəliləyə bilər.

 Marketing strategiyası dörd əsas elementə söykənir: məhsul (product), qiymət (price), yer (place) və təşviq (promotion). Bunlara ümumilikdə “4P” deyilir. Bu sistem 1960-cı illərdən bəri istifadə olunur və hələ də effektivliyini itirməyib. Məsələn, məhsul seçimi doğru deyilsə, ən gözəl reklam belə kömək etməz. Yaxud, qiymət çox yüksəkdirsə, bazarda rəqabətə davam gətirmək çətin olacaq.

 Bu səbəbdən, marketinq nədir deyə düşünəndə, onu bir tək reklamla eyniləşdirmək olmaz. Bu, məhsulun yaradılmasından tutmuş, müştəriyə çatdırılmasına qədər olan bütün prosesi əhatə edir.

Rəqəmsal dövrdə marketinq nədir?

 İndi hər şey onlayndır. İnsanlar məhsulu internetdə tapır, qiymətləri müqayisə edir, rəylərə baxır və sonra qərar verir. Rəqəmsal marketinq bu davranışı anlamağı tələb edir. SEO (axtarış sistemləri optimizasiyası), sosial media reklamları, e-poçt marketinqi, məzmun yaradılması – hamısı müasir marketinqin bir hissəsidir.

 Məsələn, SEO vasitəsilə “marketinq nədir” kimi açar sözlərlə axtarış edən insanlar sənin məzmununa rast gələ bilər. Yaxud sosial mediada düzgün hədəf seçməklə potensial müştərilərə birbaşa çatmaq mümkündür. Rəqəmsal marketinq həm ölçülə bilən, həm də yaradıcı bir sahədir.

Marketinq növləri hansılardır?

 Marketinq nədir deyə araşdıranda, görürük ki, bu sahə onlarla növə bölünür: məzmun marketinqi, sosial media marketinqi, email marketinqi, B2B və B2C marketinq, influencer marketinq və s. Hər biri özünəməxsus auditoriyaya və məqsədə yönəlib.

 Son illərdə ən çox diqqət çəkən istiqamətlərdən biri content marketinq, yəni məzmun marketinqidir. İnsanlara faydalı məlumat verməklə onların etibarını qazanmaq, məhsulu dolayısı ilə tanıtmaq. Məsələn, bu yazı da məzmun marketinqinin nümunəsidir,  oxucu həm öyrənir, həm də markanın dəyərini hiss edir.

 Digər trend – personalizasiya. Artıq hər kəsə eyni reklam göstərmək dövrü bitib. Marketing nədir anlayışında fərdiləşmə böyük rol oynayır. Yəni müştərinin maraqlarına, yaşına, cinsinə və davranışına uyğun mesaj göndərmək.

Marketinqin müxtəlif növləri ilə tanış olmaq vacibdir. Çünki hər bir növ fərqli auditoriyaya və məqsədə yönəlib. Ən çox istifadə edilən növlər bunlardır:

  1. Rəqəmsal marketinq 
  İnternet və texnologiya üzərində qurulan bütün marketinq fəaliyyətləri rəqəmsal marketinq adlanır. Buraya sosial media, SEO, e-poçt və onlayn reklamlar daxildir.

  2. Məzmun marketinqi 
  İnsanlara faydalı məlumat verməklə onların etibarını qazanmaq. Məsələn, bloq yazıları, videolar, təlimlər – bunlar markanı tanıdaraq, dolayısı ilə satış yaradır.

  3. Sosial media marketinqi 
  Facebook, Instagram, TikTok, LinkedIn kimi platformalarda brendin görünürlüğünü artırmaq məqsədilə həyata keçirilən fəaliyyətlərdir.

  4. Email marketinq 
  Müştərilərlə davamlı əlaqə saxlamaq üçün ən sadə və effektiv vasitədir. Endirimlər, kampaniyalar, yeniliklər barədə məlumat vermək üçün ideal kanaldır.

   5. Influencer marketinq 
   Məşhur şəxslər və sosial media təsirçiləri vasitəsilə məhsul və xidmətlərin tanıdılmasıdır. Bu, auditoriyada inam yaratmaq üçün çox güclü üsuldur.

   6. B2B və B2C marketinq 
   B2B (business-to-business) – şirkətlər arasında marketinq; B2C (business-to-customer) isə istehlakçılara yönəlmiş marketinqdir. Hər ikisinin yanaşması fərqlidir, lakin məqsəd eynidir: dəyər yaratmaq.

   7. Neuromarketinq və emosional marketinq 
  İnsan beyninin qərarvermə prosesini anlamaq və bu bilgiləri marketinq strategiyalarına tətbiq etmək. Bu sahə müasir dövrdə sürətlə inkişaf edir.

 Gələcəyin marketinqi necə olacaq?

 Gələcəkdə marketinq nədir sualının cavabı daha texnoloji olacaq. Süni intellekt artıq insanların davranışlarını təhlil edir, kampaniyaları optimallaşdırır, avtomatik mesajlar göndərir. Chatbotlar, avtomatik reklam sistemləri, fərdiləşdirilmiş təkliflər, bunlar artıq bu günün gerçəkliyidir.

 Lakin texnologiya nə qədər inkişaf etsə də, insan hissi hər zaman ön planda qalacaq. Səmimiyyət, dürüstlük və inam – hər dövrün marketinq dəyərləridir.

Marketing sadəcə satış deyil, dəyər yaratmaqdır!

 Əgər bir marka yalnız məhsul satmaqla kifayətlənirsə, o, müvəqqəti uğur qazanacaq. Amma əgər o marka insanlara dəyər qatır, onları anlayır və inandırırsa – bu, artıq əsl marketinqdir. Və elə bu səbəbdən, marketinq sadəcə peşə deyil, bir düşüncə tərzidir.

 Marketing nədir? O, həm sənətin, həm elmin, həm də insan duyğularının qarışığıdır. Bir az rəqəmlər, bir az hekayələr, bir az da ürək – bax, bu, həqiqi marketinqdir.