Müsahibə nədir? Müsahibə müəyyən bir mövzu haqqında daha dəqiq məlumat almaq üçün aparılan xüsusi ünsiyyət formasıdır. Bu ünsiyyət sadə söhbət deyil, məqsədli şəkildə qurulmuş sual-cavab prosesidir. Burada iki tərəf iştirak edir: sualları verən şəxs və onlara cavab verən şəxs.

Müsahibənin əsl mahiyyəti yalnız cavab toplamaqla məhdudlaşmır. Bu proses mövzunu daha dərindən öyrənmək, yeni baxış bucaqları qazanmaq və gizli qalan məqamları üzə çıxarmaq üçün vasitədir. Ona görə də müsahibə həm informativ, həm də yaradıcı xarakter daşıyır.

Bu üsul müxtəlif sahələrdə geniş istifadə olunur. Təhsildə tələbələrin bilik və bacarıqlarını qiymətləndirmək üçün, jurnalistikada cəmiyyət üçün önəmli mövzuları ictimaiyyətə çatdırmaq üçün, elmi araşdırmalarda yeni nəticələr əldə etmək üçün, işə qəbul proseslərində isə namizədlərin peşəkar və şəxsi keyfiyyətlərini müəyyən etmək üçün tətbiq olunur. Hansı sahədə keçirilməsindən asılı olmayaraq, müsahibənin əsas məqsədi eyni qalır, düzgün suallar vasitəsilə etibarlı və obyektiv məlumat əldə etmək.

Müsahibənin əsas məqsədi nədən ibarətdir?

Müsahibənin ən önəmli məqsədi düzgün və faydalı məlumat toplamaqdır. Amma bu, sadəcə gündəlik söhbət deyil. Müsahibə əvvəlcədən düşünülmüş, planlaşdırılmış və müəyyən qaydalar üzərində qurulmuş bir ünsiyyət prosesidir.

Müsahibənin əsas məqsədlərini aşağıdakı şəkildə sıralaya bilərik:

• İşə qəbul zamanı namizədi qiymətləndirmək
• Elmi və sosial tədqiqatlarda məlumat toplamaq
• Jurnalistikada ictimaiyyətə məlumat çatdırmaq

İşə qəbul zamanı namizədi qiymətləndirmək

İşə qəbul müsahibəsi yalnız suallar verməkdən ibarət deyil. Burada namizədin bilik və bacarıqları, şəxsi keyfiyyətləri, ünsiyyət tərzi və vakansiyaya uyğunluğu yoxlanılır. İşəgötürən üçün bu mərhələ doğru əməkdaş seçmək, namizəd üçün isə özünü tanıtmaq şansı yaradır.

Elmi və sosial tədqiqatlarda məlumat toplamaq

Elmi və sosial sahədə aparılan müsahibələr insanlardan birbaşa məlumat əldə etmək üçün ən effektiv üsullardan biridir. Bu yolla insanların gündəlik davranışları, düşüncələri, problemləri və həyat təcrübələri öyrənilir. Tədqiqatçılar üçün bu, yeni nəticələr və obyektiv məlumat bazası yaradır.

Jurnalistikada ictimaiyyətə məlumat çatdırmaq

Jurnalistikada müsahibə həm maarifləndirici, həm də informativ xarakter daşıyır. Jurnalistlər maraqlı şəxslərin baxışlarını, hadisələrə münasibətlərini ictimaiyyətə çatdırır. Beləliklə, oxucular və tamaşaçılar mövzu haqqında birbaşa mənbədən məlumat almaq imkanı əldə edirlər.

Müsahibəni kimlər və necə aparır?

Müsahibəni aparan şəxs prosesin əsas idarəedicisidir. Onun vəzifəsi təkcə suallar vermək deyil, eyni zamanda qarşı tərəfin rahat şəkildə öz fikirlərini bölüşməsi üçün uyğun mühit yaratmaqdır. Müsahibəni götürən şəxs öhbəti elə yönləndirməlidir ki, müsahibə verən şəxs səmimi və dolğun cavablar təqdim edə bilsin.

• İş müsahibələrində müsahibəni adətən işəgötürən və ya HR mütəxəssisi aparır. Onlar namizədin peşə biliklərini, ünsiyyət qabiliyyətini və uyğunluğunu yoxlayır.
• Jurnalistikada müsahibəni jurnalist aparır. Burada məqsəd cavabları sadəcə öyrənmək deyil, həm də oxucu və ya tamaşaçı üçün maraqlı formada təqdim etməkdir.
• Dövlət qulluğu müsabiqələrində isə müsahibəni komissiya üzvləri aparır. Burada əsas diqqət namizədin biliklərinə və vəzifəyə uyğunluğuna yönəlir.

Beləliklə, müsahibəni kim aparırsa-aparsın, əsas şərt obyektivlik və şəffaflıqdır.

Müsahibə hansı formatlarda keçirilə bilər?

Müsahibələr fərqli formatlarda da təşkil oluna bilər:

• Üz-üzə müsahibə: ənənəvi və ən geniş yayılmış formadır. Burada tərəflər canlı görüşərək ünsiyyət qururlar.
• Telefon və ya onlayn müsahibə: texnologiyanın inkişafı ilə daha çox istifadə olunur. Xüsusilə işə qəbul prosesində sürətli və rahat üsuldur.
• Qrup müsahibəsi: bir neçə namizədin eyni vaxtda iştirak etdiyi müsahibədir. Burada həm fərdi bacarıqlar, həm də komanda ilə işləmə qabiliyyəti yoxlanılır.
• Strukturlaşdırılmış müsahibə: əvvəlcədən hazırlanmış suallar əsasında aparılır və nəticələr obyektiv müqayisə edilə bilir.

Müsahibənin nəticəsi niyə vacibdir?

Müsahibənin nəticəsi həm fərd, həm də təşkilat üçün böyük önəm daşıyır. İşə qəbul zamanı düzgün aparılan müsahibə şirkət üçün uyğun işçi seçmək, namizəd üçün isə karyera qurmaq imkanı deməkdir. Jurnalistikada isə müsahibə vasitəsilə ictimaiyyətin məlumatlandırılması, elmi sahədə isə yeni nəticələrin əldə olunması mümkündür.

Məhz buna görə müsahibə hər bir sahədə informasiya əldə etməyin, təcrübə paylaşmağın və insanları tanımağın əsas üsullarından biri hesab olunur.